Heuvels en dalen in de Liemers
De Liemers is een relatief onbekende streek. Soms wordt het tot de Achterhoek gerekend en soms bij het rivierengebied. En nu de gemeente Montferland er over nadenkt zich (weer) bij de Achterhoek aan te sluiten wordt de grens aan de oostzijde ook nog onduidelijk. Twee zaken zijn duidelijk: het is nooit een bestuurlijke eenheid geweest maar geografen zijn het wel eens over de grens met drie rivieren (Rijn, IJssel en Oude IJssel) en Duitsland. De westelijke grens is ook duidelijk: een doorwaadbare plaats of voorde in de IJssel. Dat is dus Westervoort. Dat de IJssel daar stroomt is niet zo raar want daar lag al sinds het einde van de één na laatste ijstijd (123.000 jaar geleden) een diep dal. De uitloper van een immense ijskap heeft daar een diep bekken uitgesleten en links en rechts heuvels opgestuwd: het Montferland en de Veluwe. Dat diepe dal is trouwens voor het grootste deel weer helemaal opgevuld met grof zand en grind. Ter hoogte van Didam wel tot een dikte van 60m. Dat maakt het Montferland dus wel zo'n 130m hoog in plaats van de huidige meer dan 80m boven NAP, Didam ligt op zo'n 13m boven NAP. De Liemers heeft dus heuvels en dalen. En als we nu weer even terug gaan naar Westervoort dan ligt daar ook, voor Liemerse begrippen een hoge heuvel: de 35m hoge bult van Putman. Voor het ontstaan van de bult van Putman is geen tot de verbeelding sprekend proces als ijs, wind of stromend water verantwoordelijk. Het is ons eigen afval. Of als je van na 1990 bent het afval van je ouders en grootouders. Niet zo'n schone heuvel dus en daarom staan er rond de bult van Putman van die ijzeren kokers. Dat zijn zogenaamde peilbuizen waar de stand van het grondwater en de kwaliteit van het grondwater kan worden opgenomen. Aan het oppervlak is het allemaal weer mooi afgedekt en aardig schoon en heeft de natuur, onder leiding van Natuurmonumenten, het weer overgenomen.