Uitspraak
Als je je oren goed openhoudt, hoor je mensen de raarste dingen zeggen. Want uitspraak is nogal eens een dingetje. Dan heb ik het niet over accenten, daar kan ik ook een hele column aan wijden.
Zo erger ik me aan een pizzareclame die je op vrijdag op de radio (en tv) hoort. Daar heeft de voice-over het namelijk niet over een avond, maar over een avund. Waar komt dat vandaan? De meneer praat verder keurig, alleen het woord avond is blijkbaar erg lastig voor hem. Ik werd nieuwsgierig naar waar deze uitspraak vandaan komt. Dus ik stelde mijn vraag aan de Taaladviesdienst van Onze Taal.
De volgende dag kwam er al antwoord, wat ik hier graag -iets verkort- met jullie deel: "Het grappige is dat ‘avond' eigenlijk al heel lang op twee manieren wordt uitgesproken en geschreven (of nou ja, eigenlijk nog wel meer). Zeker in de Middeleeuwen kwamen ‘avond'/avont' en ‘avend/avent' vrolijk door elkaar voor. In die tijd waren er nog geen spellingregels en schreven de mensen grofweg zoals ze de woorden hoorden of uitspraken. Blijkbaar waren er dus toen al twee (min of meer standaard)manieren om het uit te spreken.
Pas in de negentiende eeuw werd de spelling officieel vastgelegd. Waarom toen voor ‘avond' is gekozen, is niet helemaal duidelijk. Maar nog in 1894 schreef het Woordenboek der Nederlandsche Taal bij ‘avond': "ook wel avend gespeld”.
Doordat het woord dus sindsdien met een o in de woordenboeken staat, is ook de uitspraak met een o gaan overheersen. Maar die met een toonloze e bestaat ook nog steeds. Wat ook meespeelt, is dat de klemtoon op a- ligt en niet op -vond. En in onbeklemtoonde lettergrepen wordt de klinker vaak een stuk zwakker uitgesproken dan in beklemtoonde.
Leuk weetje is ook dat in het Duits juist Abend de standaardspelling is. Dat had in het Nederlands ook kunnen gebeuren, maar het is net even anders gelopen.”
Manon Kummer
