'Je hebt het recht om voor jezelf op te komen’
Amnesty International Zevenaar viert 50-jarig jubileum
ZEVENAAR – Het begon met enkele brieven. Inmiddels zet de Zevenaarse groep van Amnesty International zich al vijftig jaar in voor mensenrechten. Om dit jubileum te vieren, wordt op 9 juli een groot feest gehouden in de Turmac Cultuurfabriek.
Door Kyra Sannes
Het wordt een feestelijke bijeenkomst, vertelt Pim Schaafsma: “Oud-leden of mensen die al jaren actief zijn, zij zijn allemaal uitgenodigd. De burgemeester van Zevenaar komt ook, net als de directeur van Amnesty in Nederland. Dat hij helemaal uit Amsterdam komt, is wel eervol voor ons.” De voorzitter kijkt er dan ook erg naar uit. “Er is muziek en natuurlijk doen we een quiz over mensenrechten.” Alice Stuivenberg, die al 35 jaar bij de groep zit, verheugt zich op het bezoek: “We hebben heel erg gezocht naar oud-leden, maar als we er nog een paar gemist hebben, zijn zij altijd nog welkom. Ik ben heel benieuwd naar wie er allemaal komt, en wie ik nog ken.”
Dossiers en directe acties
Alles is vijftig jaar geleden begonnen met ‘adoptiegroepen’. “Destijds heette dat zo,” vertelt Alice. “Als iemand vastzit voor wat hij vindt of denkt, dan noemen we dat een gewetensgevangene. Als je zo’n gevangene ‘adopteert’, dan schrijf je naar hem, als dat mogelijk is. Ook schrijf je naar de autoriteiten, om zijn zaak te bepleiten.” Inmiddels gaat het onder de naam ‘Digitial Action Files’, of gewoon dossiers, maar het principe blijft hetzelfde. Pim: “Alice en ik richten ons daarbij vooral op de Verenigde Staten, een stukje Midden-Amerika. Jannie Helmink en Frank Schaapsmeerders doen vooral Afrikaanse landen. Eerst was dat vooral in het westen, nu komt het midden en oosten er ook meer bij.” In Zevenaar zitten er zes mensen in de werkgroep, vertelt hij. “Daarnaast hebben we mensen die bij bepaalde gelegenheden actief zijn, zoals collectanten, of iemand die de website verzorgt.” Sinds de oprichting 50 jaar geleden is de groep gegroeid – met een hoogtepunt van 14 leden – en toen zijn er ook andere acties ontstaan. Alice: “Bij een adoptie werk je aan één zaak, en daar lees je je op in. Als je met een grotere groep bent, kan je ook op directe acties inspringen. Bijvoorbeeld als er een executie dreigt. Dan moet er snel gereageerd worden.” Ook wordt er gewerkt met petitielijsten. In de kerk, de Wereldwinkel, de bibliotheek, altijd ligt er een lijst klaar, samen met een maandelijks uitgekozen brief. “Zo verzamelen we handtekeningen, vaak rond de 200 per brief. Dat sturen we dan op naar betreffende overheden,” zegt Pim. “Zo vragen we ze om actie te ondernemen: of het nu gaat om vrijlating, verbetering van omstandigheden, of onderzoek naar wat er nu eigenlijk gebeurd is.”
Bij Pim en Alice ontbreekt het in ieder geval niet aan motivatie. “Je hebt gewoon het recht om voor jezelf op te komen,” zegt Alice. Ze heeft een sterk rechtvaardigheidsgevoel: “Wie ben jij om iemand in de gevangenis te gooien, als het je niet aanstaat wat hij zegt of denkt? Wie ben jij om iemand zo te behandelen?” Pim sluit zich daar helemaal bij aan. “Ik lees veel de krant. Dan denk je soms: ‘Wat gebeuren er toch verschrikkelijke dingen in de wereld.’” Gelukkig laat de Zevenaarse werkgroep zien dat het anders kan. “Contact met de gevangene is niet altijd mogelijk, maar soms komen ze er via hun familie achter dat er voor hen geschreven is. We horen vaak dat dat een echte steun is geweest.”
Kleine stapjes vooruit
In hun tijd bij de werkgroep hebben Pim en Alice al veel gezien. “Nasrin Sotoudeh is mij altijd bijgebleven. Zij is een Nigeriaanse advocate die opkwam voor vrouwenrechten, en mensenrechten in het algemeen. Ze is een aantal keren door de Iraanse overheid gevangen gezet. We hebben heel veel actie voor haar gevoerd, en toen is ze ook wel een tijdje vrij geweest. Maar laatst is ze weer gevangengezet. Dat is een heel triest verhaal.” Pim merkte dat haar zaak in de hele groep zwaar viel. “Dat raakte ons echt.” Het lukt niet altijd om een gevangene vrij te krijgen. Toch houdt dat Pim en Alice zeker niet tegen. “Het gaat in kleine stapjes. Soms doe je een paar stapjes terug. Ook dan moet je door blijven zetten, en soms heeft dat succes.” Op de vraag of ze nu echt een verschil maken, is het antwoord dan ook duidelijk: “Ja. Zeker. Er komt toch regelmatig goed nieuws dat iemand is vrijgelaten, of dat de situatie is verbeterd. In die 35 jaar is het ook een paar keer voorkomen dat een executie is afgelast,” vertelt Alice. “Je doet het zeker niet voor niks.” Maar net als Pim zegt ze dat je geduld moet hebben: “Het is een kwestie van de lange adem. Als jij vandaag een brief schrijft, komt die gevangene morgen echt niet vrij.” Maar ook al is het niet morgen, of overmorgen, uiteindelijk heeft het vele actievoeren effect: “Albert Woodfox heeft 44 jaar in een dodencel heeft gezeten. Het was duidelijk dat zijn proces van geen kanten klopte,” stelt Alice. Gelukkig werd de executie steeds afgelast. Uiteindelijk werd hij vrijgelaten, en daar heb ik echt wel met een traantje in mijn oog naar gekeken.” Ook Pim kan zich die zaak nog herinneren: “Dat is grandioos. Als je zoveel jaren regelmatig actie hebt gevoerd voor iemand, en dan komt hij vrij… Daar doe je het voor.”
Nieuwe vrijwilligers
Amnesty International Zevenaar is druk op zoek naar nieuwe vrijwilligers. “We zijn nu met zes, dus voor de lange termijn moeten we echt wel meer leden hebben,” zegt Pim. “Iedereen die wil helpen is welkom.” Geïnteresseerden mogen hem mailen: pimschaafsma@upcmail.nl.