Zeldzame bom bij Turmac Cultuurfabriek ontmanteld en vernietigd

ZEVENAAR - Op maandagochtend 22 november is op het voorterrein van de Turmac Cultuurfabriek tijdens graafwerkzaamheden een brandbom aangetroffen. Het ging om een zeldzame Amerikaanse brandbom 500-ponder uit de Tweede Wereldoorlog. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD) heeft de brandbom gestabiliseerd en op zondag 28 november ontmanteld en gedetermineerd.

Het explosief werd ontdekt tijdens graafwerkzaamheden die plaatsvinden in het kader van de herinrichting van het voorterrein van de Turmac Cultuurfabriek. De werkzaamheden werden per direct stilgelegd. Dat het om een serieuze onveilige situatie ging vertelde majoor Peter van de EODD vlak voor de ontmanteling. “Deze bom heeft twee ontstekingsmechanismen: op de neus en de staart. Die van op neus staat niet op scherp, maar die op de staart wél.” De ontmanteling, het draaien van de ontsteker uit de staart van de bom via een mechanische klemplaat, was dan ook zeker niet zonder gevaar. Een veiligheidsconstructie van zakken met honderden kilo’s zand zorgde voor bescherming in het geval dát. Majoor Peter noemde het een uitdagende klus. “Deze bom heeft 570 gram springstof aan boord met vier kilo fosfor en 85 kilo aan brandmassa. Zo’n bom is krachtig genoeg om alles in een omtrek van honderd tot tweehonderd meter in lichterlaaie te zetten.” Burgemeester Lucien van Riswijk, die de operatie minutieus volgde, kon dan ook niet anders concluderen dat Zevenaar heel veel geluk heeft gehad. “Toen na de Tweede Wereldoorlog de hallen van de sigarettenfabriek werden opgebouwd, zijn ze binnen vijf meter van de bom aan het graven geweest. Je moet er niet aan denken wat er had kunnen gebeuren.”
Majoor Peter sprak van een hele bijzondere bom. “Brandbommen zijn uitermate geschikt om munitieopslagplaatsen in brand te zetten. We vermoeden op basis van logboeken dat deze bom op 23 maart 1945 door de Britse luchtmacht is gedropt bij een luchtaanval op de Turmac. Sinds de Tweede Wereldoorlog is het de tweede keer dat we zo’n bom aantreffen. De eerst keer was vier maanden geleden in het Hassinkbos in Epse.

Vanwege het gevaar werkte de EODD met een op afstand bestuurbaar camerasysteem. 36 huishoudens uit de directe omgeving waren gesommeerd om hun huis te verlaten. Zij konden terecht bij De Markt. Onder hen Arnold en Anneke van Schriek, die richting centrum liepen en alle vertrouwen hadden in een goed afloop. “Het is niet anders.” Na de ontmanteling ging de bom richting de Kijfwaard. Majoor Peter: “We gaan de bom daar gecontroleerd tot determinatie brengen, zodat in ieder geval de fosfor eruit gaat.”